Anatomia

Mięsień piszczelowy tylny jest głęboko położonym mięśniem z tylnej strony podudzia. Jego przyczep początkowy jest rozpostarty pomiędzy tylną częścią kości piszczelowej, strzałkowej oraz łączącą je błoną międzykostną. Przechodząc w ścięgno w końcowej 1/3 goleni zabezpieczone jest w bruździe kostki przyśrodkowej kości piszczelowej przez troczek mięśni zginaczy, po czym pod więzadłem trójgraniastym dąży do swojego przyczepu końcowego na kości łódkowatej i przyśrodkowej.

Mięsień ten odpowiada za odwrócenie, przywiedzenie i zgięcie stopy. Ponadto odpowiada za zabezpieczenie łuku poprzecznego stopy przed zapadnięciem się.

Czym jest tendinopatia?

Ścięgna są elementem układu ruchu łączącym mięśnie i kości. Przenoszą one siły wytworzone przez mięsień. Stan zapalny natomiast, jest formą leczenia się organizmu. W miejscu powstania uszkodzenia naczynia krwionośne rozszerzają się umożliwiając dotarcie składnikom odżywczym i białkom, co znacznie przyśpiesza proces regeneracji. Tendinopatie to stany, w których możliwości regeneracyjne organizmu nie są w stanie sprostać uszkodzeniom powstałym w ścięgnach. Prowadzi to do bardzo ostrych lub przewlekłych stanów zapalnych, niosących ze sobą wiele niedogodności.

Przyczyny tendinopatii mięśnia piszczelowego tylnego

Najczęstszą przyczyną wystąpienia tendinopatii mięśnia piszczelowego tylnego, jest długotrwałe nawarstwianie się mikrouszkodzeń. Jeśli cykle uszkadzania są intensywniejsze niż regeneracji, ostry stan zapalny mający na celu naprawę ścięgna przechodzi w stan przewlekły, mogący utrzymywać się miesiącami.

Do dyscyplin sportowych mogących wystawiać to ścięgno na przeciążenia należy balet, łyżwiarstwo oraz sprint. Czynnikami predysponującymi są:

• nieodpowiednie obuwie,
• wady postawy, przede wszystkim płaskostopie,
• dysbalans mięśniowy,
• brak odpowiedniego przygotowania do treningu,
• niewystarczająca regeneracja,
• nieprawidłowa mechanika ruchu,
• choroby układowe i metaboliczne takie jak: cukrzyca, toczeń trzewny, dna moczanowa, nadczynność tarczycy, gruczolaki przysadki mózgowej, RZS, kolagenozy, choroby zapalne jelit,
• nadużywanie leków,
• odwodnienie

Objawy tendinopatii mięśnia piszczelowego tylnego

Pierwszym sygnałem ostrzegawczym staje się ból po wewnętrznej stronie kostki, który z początku nie intensywny może zostać zbagatelizowany. Osoba nim dotknięta może kontynuować aktywność fizyczną sądząc, że skoro po rozgrzaniu się ból mija to nie stanowi to poważnego problemu. Niestety przez takie zachowanie pacjent naraża ścięgno na dalsze uszkodzenia. Typowe dla bólu zapalnego jest znikanie po podjęciu aktywności fizycznej, jednak w kolejnych stadiach uszkodzenia ból może się już utrzymywać cały czas, budząc nawet w nocy.

W miarę postępowania uszkodzenia mogą pojawiać się trzaskanie w miejscu przebiegu ścięgna przez troczek, ograniczenia ruchu, a nawet obrzęk.

Diagnostyka tendinopatii mięśnia piszczelowego tylnego

Pierwsza część diagnostyki polega na wykonaniu badania klinicznego, które może ujawnić ból w trakcie wstawania na palce oraz bolesne przywiedzenie oporowe kostki. Rozciąganie w kierunku odwiedzenia kostki również może podrażniać ścięgno prowokując ból.

Najlepszy obraz do postawienia miarodajnej oceny może zapewnić MRI, ale z uwagi na lepsządostępność i mniejszy koszt częściej stosuje się USG.

Fizjoterapia tendinopatii mięśnia piszczelowego tylnego

Powinno rozpocząć się od modyfikacji czynnika wywołującego zapalenie. Jeśli jest to specyficzny sport należy poprawić technikę wykonywania ćwiczeń, a jeśli to nie jest możliwe to konieczne jest zmniejszenie objętości treningowej, zmianę dyscypliny lub tymczasowe zrezygnowanie ze sportu.

W zależności od stanu pacjenta oraz etapu jego przygotowań sportowych decyduje się o podjęciu odpowiedniej strategii. Wyciszanie stanu zapalnego za pomocą zimnych okładów, leków przeciwzapalnych, zabiegów fizykalnych oraz odpowiednich technik manualnych mogą załagodzić stan zapalny, a co za tym idzie zmniejszyć objawy pozwalając na dalsze podejmowanie aktywności. Niestety stan zapalny jest niezbędny do regeneracji układu ruchu, a wyciszanie go w najlepszym wypadku nie wpłynie na długość rekonwalescencji, a w najgorszym może go opóźnić. W połączeniu z brakiem zmiany nawyków może prowadzić to do ponownego pogorszenia się stanu pacjenta.

Innym rozwiązaniem jest podjęcie terapii manualnej, mającej za zadanie poprawić elastyczność mięśnia piszczelowego tylnego oraz poprawę jego pracy względem innych mięśni podudzia. Ponadto wprowadzając odpowiednio skalowany trening wzmacniający oparty o ćwiczenia ekscentyczne, możemy pozytywnie wpłynąć na odbudowę włókien kolagenowych w ścięgnie. Dodatkowo prowokując ischemię (przekrwienie) w miejscu uszkodzenia za pomocą głębokiego masażu poprzecznego możemy wyraźnie zmniejszyć dolegliwości bólowe wewnętrznej części stawu skokowego poprawiając jednocześnie odżywienie ścięgna.

W niektórych ciężkich przypadkach, może zostać zastosowane podniesienie pięty. Odciąża to ścięgno ograniczając jego rozciągnięcie. Nie może to być trwałe rozwiązanie problemu.

Kluczowy na regenerację ścięgna ma też ogólny stan zdrowia pacjenta. W przypadku chronicznego zmęczenia, odwodnienia oraz obecności niedoborów w diecie proces leczenia może ulec wydłużeniu.

Leczenie tendinopatii mięśnia piszczelowego tylnego

W przypadku niezadowalających efektów leczeniem konwencjonalnym pacjentowi może zostać zaproponowane leczenie plastrami z triazotanem glicerolu, falą uderzeniową, skleroterapią, iniekcją z krwii własnej lub podaniem czynników wzrostu do miejsca uszkodzenia. Wszystkie te metody są poddawane nieustannym badaniom co do ich skuteczności.

Iniekcja sterydowa mimo natychmiastowego zniesienia dolegliwości bólowych wiąże się z ryzykiem zerwania ścięgna. Całkowita redukcja stanu zapalnego powoduje uniemożliwienie regeneracji, a co za tym idzie procesy degeneracyjne znacząco przyspieszają.

Bibliografia

1. Targońska-Stępniak B., Stępniak C., Majdan M., Tendinopatie. Medycyna po Dyplomie, 10/2012.
2. Kulig K., Lederhaus E. S., Reischl S., Shruti A. Effect of Eccentric Exercise Program for Early Tibialis Posterior Tendinopathy. American Orthopaedic Foot & Ankle Society 2009; 30(9).
3. Simpson M. R., Howard T. M. Tendinopathies of the Foot and Ankle. American Family Physician 15.10.2009.
4. Murrell G. A. Understanding tendinopathies. British Journal of Sports Medicine. 2002;36(6):392–393.

Treści z serwisu fizjoterapeutaradzi.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy użytkownikiem serwisu a jego lekarzem, fizjoterapeutą czy osteopatą. Serwis ma z założenia charakter informacyjno-edukacyjny co przyczynia się do poszerzenia świadomości
i wiedzy pacjenta, i pozwala dokonać wyboru, które sam, suwerennie podejmuję. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, zawartych w naszym serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z osobą specjalizująca się w danej dziedzinie. Administratorzy nie ponoszą żadnych konsekwencji wynikających
z wykorzystania informacji zawartych w serwisie, z pominięciem i nie przestrzeganiem procedur medycznych w tym badań (przedmiotowego/podmiotowego, diagnostyki, stworzenia planu
terapii itp.)