Anatomia
Mięsień brzuchaty łydki znajduje się na tylnej stronie podudzia. Przebiega od dołu podkolanowego, gdzie przyczepia się do kości udowej aż do przyczepu na kości piętowej, z którą łączy się za pośrednictwem ścięgna Achillesa. Główną funkcją tego mięśnia jest zgięcie podeszwowe stopy. Przy zgiętym stawie kolanowym odpowiada również za ruchy rotacyjne w tym stawie. Jest jednym z ważniejszych mięśni posturalnych oraz motorycznych, ze względu na generowanie dużych sil podczas chodu, biegu i skocznościowych czynności ruchowych.
Objawy i diagnostyka uszkodzenia mięśnia brzuchatego
Do urazu dochodzi, gdy wytrzymałość mechaniczna tkanki zostanie przekroczona. Dzieje się to zazwyczaj w momencie silnego rozciągnięcia połączonego z jednoczesnym skurczem mięśnia (tzw. skurcz ekscentryczny). Charakterystycznymi objawami są:
- Ostry, przeszywający ból w tylnej części podudzia
- Ból lokalizuje się najczęściej w obrębie głowy przyśrodkowej mięśnia brzuchatego lub w obrębie przejścia mięśnia w ścięgno (w połowie łydki)
- W przypadku poważnego uszkodzenia może pojawić się krwiak
Wyróżnić możemy 3 stopnie uszkodzenia mięśnia:
- I stopień: niewielka ilość włókien ulega uszkodzeniu; pacjent odczuwa ostry ból w trakcie wykonywania czynności ruchowych, może jednak je wykonywać. Ból pojawia się przy jednostronnym stawaniu na palce bądź podczas podskoku.
- II stopień: znaczna część włókien ulega uszkodzeniu; pacjent nie może wykonywać czynności ruchowych. Ból występuje podczas nieoporowego zgięcia podeszwowego stopy, pojawia się przy próbie stanięcia na palce obunóż.
- III stopień: ciągłość mięśnia ulega przerwaniu. Zaburzenie ciągłości wyczuwalne jest palpacyjnie. Wyczuwalny jest ostry ból z tyłu łydki, w miejscu przejścia mięśnia w ścięgno. Pacjent nie ma możliwości wykonania czynności ruchowych
Pewność co do obszaru jak i stopnia uszkodzenia dają badania obrazowe, takie jak USG czy też MRI.
Możliwe przyczyny uszkodzenia mięśnia brzuchatego
Zazwyczaj do urazu dochodzi, gdy pacjent podczas czynności ruchowych znacznie przekroczy wytrzymałość mechaniczną mięśnia. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku:
- Zbyt intensywnego treningu, powodującego nakładanie się mikrourazów
- Jednorazowego incydentu, mocno przekraczającego możliwości ruchowe pacjenta
- Braku prawidłowej rozgrzewki
- Zaburzenie elastyczności powięzi
- Zaburzenie odżywienia regionu podudzia
Możliwe leczenie uszkodzenia mięśnia brzuchatego
Ze względu na urazowy charakter dolegliwości, najważniejsze w pierwszym etapie leczenia jest ograniczenie dalszych uszkodzeń tkanki mięśniowej. W tym celu można wykorzystać protokoły postępowania pourazowego takie jak POLICE czy też MEAT (linki znajdują się w bibliografii). Dalsze leczenie zależy od stopnia uszkodzenia mięśnia. W stopniu III często wymagany jest zabieg operacyjny. W terapii wykorzystuje się:
- Stopniowany trening siłowi i rozciągający, w szczególności ćwiczenia ekscentryczne
- Terapię tkanek miękkich
- Pinopresurę
- Manipulację powięzi
- Fizykoterapię: elektroterapię, laseroterapię wysokoenergetyczną
Rokowania powrotu do aktywności są następujące:
- Uszkodzenie I stopnia: ok 10-12 dni
- Uszkodzenie II stopnia: ok 16-21 dni
- Uszkodzenie III stopnia: ok. 6 miesięcy
Diagnostyka różnicowa uszkodzenia mięśnia brzuchatego
W celu opracowania dokładnego planowania terapii należy zróżnicować uszkodzenie mięśnia brzuchatego z mięśniem płaszczkowatym
Bibliografia
- Peter Brukner, Karim Khan. Kliniczna medycyna sportowa. DB Publishing, Warszawa 2012.
- https://fizjoplaner.pl/jaki-protokol-postepowania-po-urazach-jest-najskuteczniejszy-porownanie-protokolow-rice-meat-police.html
