Anatomia

Mięsień płaszczkowaty należy do grupy powierzchownej mięśni łydki. Znajduje się w jej tylnej części, pod mięśniem brzuchatym. Jego przyczepy znajdują się w obrębie kości piszczelowej, a wraz z mięśniem brzuchatym łydki tworzy ścięgno Achillesa przyczepiające się do kości piętowej. Mięsień brzuchaty jest silnym zginaczem podeszwowym stopy.

Objawy oraz diagnostyka uszkodzenia mięśnia płaszczkowatego

Do urazu dochodzi, gdy wytrzymałość mechaniczna tkanki zostanie przekroczona. Dzieje się to zazwyczaj w momencie silnego rozciągnięcia połączonego z jednoczesnym skurczem mięśnia (tzw. skurcz ekscentryczny). Charakterystycznymi objawami są:

• Ostry, przeszywający ból w tylnej części podudzia
• Ból lokalizuje się najczęściej w środkowej bądź bocznej części łydki, występuje ból uciskowy pod mięśniem brzuchatym
• Ból odczuwalny jest zarówno podczas próby rozciągnięcia z wyprostowanym oraz ugiętym stawem kolanowym (różnicowanie z mięśniem brzuchatym)
• W przypadku poważnego uszkodzenia może pojawić się krwiak

Wyróżnić możemy 3 stopnie uszkodzenia mięśnia:

• I stopień: niewielka ilość włókien ulega uszkodzeniu; pacjent odczuwa ostry ból w trakcie wykonywania czynności ruchowych, może jednak je wykonywać. Ból pojawia się często przy marszu oraz
• II stopień: znaczna część włókien ulega uszkodzeniu; pacjent nie może wykonywać czynności ruchowych. Ból występuje podczas nieoporowego zgięcia podeszwowego stopy, pojawia się przy próbie stanięcia na palce obunóż.
• III stopień: w przypadku mięśnia płaszczkowatego do przerwania ciągłości dochodzi rzadko.

Pewność co do obszaru jak i stopnia uszkodzenia dają badania obrazowe, takie jak USG czy też MRI.

Możliwe przyczyny uszkodzenia mięśnia płaszczkowatego

Zazwyczaj do urazu dochodzi, gdy pacjent podczas czynności ruchowych znacznie przekroczy wytrzymałość mechaniczną mięśnia. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku:

• Zbyt intensywnego treningu, powodującego nakładanie się mikrourazów
• Jednorazowego incydentu, mocno przekraczającego możliwości ruchowe pacjenta
• Braku prawidłowej rozgrzewki
• Zaburzenie elastyczności powięzi
• Zaburzenie odżywienia regionu podudzia
• Nadmiernej pronacji stopy

Możliwe leczenie uszkodzenia mięśnia płaszczkowatego

Ze względu na urazowy charakter dolegliwości, najważniejsze w pierwszym etapie leczenia jest ograniczenie dalszych uszkodzeń tkanki mięśniowej. W tym celu można wykorzystać protokoły postępowania pourazowego takie jak POLICE czy też MEAT (linki znajdują się w bibliografii). Dalsze leczenie zależy od stopnia uszkodzenia mięśnia. W stopniu III często wymagany jest zabieg operacyjny. W terapii wykorzystuje się:

• Stopniowany trening siłowi i rozciągający, w szczególności ćwiczenia ekscentryczne
• Terapię tkanek miękkich
• Pinopresurę
• Manipulację powięzi
• Fizykoterapię: elektroterapię, laseroterapię wysokoenergetyczną

Rokowania powrotu do aktywności są następujące:

• Uszkodzenie I stopnia: ok 10-12 dni
• Uszkodzenie II stopnia: ok 16-21 dni
• Uszkodzenie III stopnia: ok. 6 miesięcy

Bibliografia

1. Peter Brukner, Karim Khan. Kliniczna medycyna sportowa. DB Publishing, Warszawa 2012.
2. https://fizjoplaner.pl/jaki-protokol-postepowania-po-urazach-jest-najskuteczniejszy-porownanie-protokolow-rice-meat-police.html